Chất trợ hàn là gì? Thành phần và tác dụng quan trọng trong hàn linh kiện

Chất trợ hàn là một hợp chất quan trọng trong quá trình hàn, giúp cải thiện độ bám dính và chất lượng mối hàn. Thành phần chính của chất trợ hàn thường bao gồm nhựa thông, axit hữu cơ hoặc vô cơ, và các chất phụ gia khác. Tác dụng chính của flux là loại bỏ oxit kim loại, ngăn chặn quá trình oxy hóa trong khi hàn, đồng thời giúp dòng chảy thiếc mượt mà hơn, tạo nên các mối hàn chắc chắn và bền bỉ. Việc lựa chọn đúng loại chất trợ hàn sẽ tối ưu hiệu suất hàn và đảm bảo chất lượng sản phẩm.

Chất trợ hàn (Solder Flux) là gì?

Chất trợ hàn là một loại hóa chất có thành phần chính từ nhựa thông, giúp quá trình hàn thiếc diễn ra dễ dàng hơn. Công dụng chính của chất trợ hàn là làm sạch bề mặt kim loại, loại bỏ bụi bẩn, tạp chất và lớp oxit, giúp mối hàn bám chắc hơn và đảm bảo độ bền lâu dài.

Thành phần cấu tạo của chất trợ hàn

Chất trợ hàn là một loại hóa chất chuyên dụng trong lĩnh vực điện tử, được sử dụng phổ biến trong quá trình hàn thiếc. Thành phần chính của chất trợ hàn bao gồm hỗn hợp nhựa thông hoặc các hợp chất có gốc axit, với tỷ lệ cụ thể như sau:

• Kẽm clorua (ZnCl₂): Chiếm khoảng 8 - 10%

• Amoni clorua (NH₄Cl): Chiếm từ 18 - 20%

• Nước (H₂O): Chiếm hơn 65%

• Chất tăng cường khả năng làm sạch: Chiếm khoảng 2,5%

• Chất giúp tăng độ chịu nhiệt: Chiếm khoảng 2,5%

Nhờ vào sự kết hợp của các thành phần này, chất trợ hàn giúp cải thiện quá trình hàn, đảm bảo mối hàn sạch hơn, bám chắc hơn và có độ bền cao hơn.

Phân loại chất trợ hàn 

Phân loại chất trợ hàn theo thành phần

Chất trợ hàn, hay còn gọi là dung dịch trợ hàn, được chia thành ba loại chính. Mỗi loại đều có đặc điểm riêng phù hợp với các phương pháp hàn khác nhau, cụ thể như sau:

• Flux gốc nước (water-based, VOC Free): Không gây cháy ở nhiệt độ phòng, không có mùi cồn và ít bay hơi. Loại flux này thích hợp cho các phương pháp hàn như hàn nhúng, hàn điểm hoặc các công nghệ hàn tiên tiến hiện nay.

• Flux gốc cồn (alcohol-based, VOC): Dễ cháy, dễ bắt lửa và có mùi cồn đặc trưng. Ở nhiệt độ phòng, loại này bay hơi nhanh và không thích hợp để sử dụng trong hàn thủ công.

• Flux lưỡng tính (low, VOC): Kết hợp những ưu điểm của cả hai loại trên, mang đến sự cân bằng giữa đặc tính của flux gốc nước và flux gốc cồn.

Hiện nay, flux gốc nước đang dần thay thế flux gốc cồn nhờ những ưu điểm vượt trội về môi trường và chất lượng hàn. Tuy nhiên, giá thành của loại này cao hơn và quy trình sản xuất cũng phức tạp hơn so với flux gốc cồn. Dù vậy, với sự phát triển của công nghệ và các tiêu chuẩn môi trường ngày càng khắt khe, flux gốc nước đang trở thành lựa chọn ưu tiên trong ngành công nghiệp điện tử.

Phân loại chất trợ hàn theo màu sắc 

Bên cạnh việc phân loại theo thành phần, chất trợ hàn còn được chia thành hai loại màu sắc: màu trong và màu vàng. Flux màu vàng chứa hàm lượng nhựa thông cao hơn, dẫn đến lượng dư sau hàn nhiều hơn. Khi quan sát bằng mắt thường, có thể thấy vết ố vàng còn sót lại trên bo mạch. Lượng dư này càng lớn, chất lượng của flux càng kém, gây ra nhiều vấn đề như điện trở tiếp xúc cao (gây hao tổn điện năng, tĩnh điện,…), bề mặt bo mạch dễ bám bụi và hơi ẩm, cần phải làm sạch trước khi sơn phủ cách điện hoặc chống ẩm.

Trong khi đó, flux màu trong có ưu thế về mặt thẩm mỹ, giúp bo mạch sạch hơn sau khi hàn. Mặc dù có giá thành cao hơn, nhưng chất lượng mạch điện tốt hơn, chi phí bảo trì thiết bị giảm đáng kể và quan trọng nhất là thân thiện với môi trường hơn so với flux màu vàng.

Cách sử dụng chất trợ hàn đúng cách 

Bước 1: Làm sạch bề mặt trước khi hàn 

Trước khi bắt đầu hàn, hãy làm sạch bề mặt kim loại cần hàn. Mặc dù chất trợ hàn có khả năng hỗ trợ làm sạch, nhưng bạn vẫn cần loại bỏ bụi bẩn và mảnh vụn để đảm bảo bề mặt sạch hoàn toàn. Bạn có thể sử dụng vải, giấy nhám hoặc bàn chải để thực hiện công việc này. Việc vệ sinh kỹ lưỡng rất quan trọng, vì nếu bề mặt vẫn còn bẩn, chất trợ hàn sẽ không thể bám dính hiệu quả, ảnh hưởng đến chất lượng mối hàn.

Bước 2: Chuẩn bị thuốc hàn  

Cách chuẩn bị chất trợ hàn sẽ phụ thuộc vào loại sản phẩm mà bạn đang sử dụng. Chẳng hạn, nếu bạn dùng chất trợ hàn dạng bột, bạn cần pha trộn với một ít nước để tạo thành hỗn hợp sệt giống như hồ dán trước khi sử dụng. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại chất trợ hàn đều cần qua bước chuẩn bị này. Ví dụ, nếu bạn sử dụng chất trợ hàn dạng lỏng, chỉ cần mở nắp hộp là có thể dùng ngay mà không cần pha chế thêm.

Bước 3: Bôi chất trợ dung hàn vào mối nối hoặc bề mặt  

Sau khi bạn đã chuẩn bị chất trợ dung (nếu cần chuẩn bị), đã đến lúc bôi chất trợ dung lên bề mặt bạn muốn hàn. Bạn có thể bôi bằng thìa, chổi, vải hoặc tăm. Khi bôi chất trợ dung, hãy nhớ phủ toàn bộ bề mặt bạn đang hàn bằng chất trợ dung và đảm bảo bạn sử dụng đúng lượng. Bôi quá nhiều chất trợ dung có thể khiến mối hàn yếu hơn hoặc khó hàn hơn. Ngược lại, bôi quá ít chất trợ dung có thể gây ra các vấn đề, chẳng hạn như không đủ khả năng bảo vệ chống lại quá trình oxy hóa.

Bước 4: Làm nóng bề mặt 

Bắt đầu bằng cách cắm mỏ hàn vào nguồn điện và đợi cho đến khi nó nóng lên đến nhiệt độ thích hợp. Tiếp theo, lấy dây hàn đặt lên chất trợ hàn rồi bắt đầu làm nóng. Bạn nên đặt mỏ hàn lên dây và di chuyển nhẹ nhàng để giúp chất trợ hàn tan chảy, cho phép dây hàn chảy đều vào mối nối. Trước khi bắt đầu, hãy nhớ làm sạch mũi hàn để đảm bảo hiệu quả tốt nhất. Sau khi hoàn tất quá trình hàn, nhẹ nhàng nhấc mỏ hàn ra khỏi mối nối và để mối hàn nguội tự nhiên.

Tác dụng của chất trợ hàn

Chất trợ hàn đóng vai trò quan trọng trong quá trình hàn mạch điện tử, giúp cải thiện chất lượng mối hàn và tăng độ bền cho linh kiện. Dưới đây là những lợi ích nổi bật mà chất trợ hàn mang lại:

Làm sạch bề mặt linh kiện

Trước khi hàn, bề mặt kim loại có thể bị bám bẩn, oxy hóa hoặc gỉ sét, khiến mối hàn kém bám dính. Chất trợ hàn giúp loại bỏ các lớp tạp chất này, đảm bảo bề mặt sạch sẽ để quá trình hàn diễn ra hiệu quả hơn.

Ngăn chặn quá trình oxy hóa

Khi tiếp xúc với không khí ở nhiệt độ cao, kim loại rất dễ bị oxy hóa, tạo ra lớp gỉ sét làm giảm chất lượng mối hàn. Chất trợ hàn hoạt động như một lớp bảo vệ, giúp hạn chế sự hình thành của oxit kim loại, giữ cho bề mặt linh kiện luôn trong trạng thái tốt nhất.

Cải thiện tính thẩm mỹ cho mối hàn

Một trong những ưu điểm quan trọng của chất trợ hàn là giúp mối hàn có độ bóng đẹp, không bị xỉn màu hay lỗ khí. Điều này không chỉ giúp bo mạch trông chuyên nghiệp hơn mà còn đảm bảo tính dẫn điện tốt hơn.

Giảm độ căng bề mặt, tăng tính đồng nhất của mối hàn

Chất trợ hàn giúp làm giảm sức căng bề mặt của kim loại nóng chảy, giúp thiếc hàn dễ dàng lan đều trên bề mặt linh kiện, tạo ra mối hàn mịn, chắc chắn và đồng nhất.

Giảm thiểu lượng xỉ kẽm, hỗ trợ kết dính tốt hơn

Trong quá trình hàn, thiếc có thể bị tạo xỉ, làm giảm hiệu suất hàn. Nhờ có chất trợ hàn, lượng xỉ kẽm được giảm thiểu tối đa, đồng thời tạo ra một lớp màng bảo vệ giúp thiếc bám chắc hơn vào linh kiện, đảm bảo độ bền cao cho mối nối.

Chất trợ hàn (Solder Flux) có độc không?

Đây là một câu hỏi được rất nhiều người quan tâm, đặc biệt là những ai thường xuyên làm việc với thiết bị điện tử và hàn linh kiện. Để trả lời câu hỏi này, trước tiên chúng ta cần hiểu rõ về thành phần của chất trợ hàn. Như đã đề cập trước đó, chất trợ hàn được tạo thành từ nhiều hoạt chất khác nhau, được pha trộn theo một tỷ lệ nhất định nhằm hỗ trợ quá trình hàn, giúp làm sạch bề mặt, ngăn chặn quá trình oxy hóa và bảo vệ kim loại.

Tuy nhiên, vì là một loại hóa chất nên chất trợ hàn vẫn có những mức độ độc hại nhất định nếu không sử dụng đúng cách. Trong trường hợp chẳng may nuốt phải, bắn vào mắt hoặc tiếp xúc trực tiếp với da trong thời gian dài mà không có biện pháp bảo vệ, nó có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe. Đặc biệt, nếu làm việc trong môi trường hàn nhưng không tuân thủ các quy tắc an toàn lao động, không trang bị đầy đủ đồ bảo hộ như khẩu trang, găng tay, kính bảo hộ, thì nguy cơ tiếp xúc với hóa chất có hại sẽ cao hơn.

Ngoài ra, trong quá trình hàn, chất trợ hàn sẽ sinh ra khói và mùi đặc trưng. Thành phần trong khói này có thể chứa các hợp chất độc hại, ảnh hưởng đến hệ hô hấp nếu hít phải thường xuyên hoặc trong thời gian dài. Vì vậy, tại các nhà máy và xưởng sản xuất, hệ thống lọc khí, quạt hút khói là những thiết bị không thể thiếu để đảm bảo môi trường làm việc an toàn.

Một biện pháp khác để giảm thiểu tác hại là lựa chọn những loại chất trợ hàn không chứa thành phần halogen. Halogen khi bị đốt cháy có thể tạo ra khí độc gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người và môi trường. Việc sử dụng các sản phẩm trợ hàn thân thiện với môi trường, có thành phần an toàn hơn sẽ giúp hạn chế rủi ro trong quá trình làm việc.

Tóm lại, chất trợ hàn có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe nếu không được sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, nếu tuân thủ các quy định về an toàn lao động, sử dụng đồ bảo hộ đầy đủ và làm việc trong môi trường có hệ thống lọc khí, hút khói đạt tiêu chuẩn, thì nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ được giảm thiểu đáng kể.

Đại lý cung cấp chất trợ hàn chính hãng và chất lượng

Hicochem hiện đang cung cấp các loại chất trợ hàn chính hãng tại Việt Nam. Cùng với đội ngũ kỹ thuật tư vấn và giải đáp mọi thắc mắc của khách hàng liên quan đến sản phẩm, Hicochem cam kết mang đến cho khách hàng sản phẩm chất lượng cao cùng với dịch vụ hỗ trợ tốt nhất trên thị trường.

Thông tin liên hệ:

Hotline/ Zalo: 0945 261 931

Email: sale@hicotech.com.vn